Stowarzyszenie „PracowniaEtnograficzna” zaprasza do warszawskiego kina Praha na pokaz filmu niemego „Miasto bez Żydów” (reż. H. K. Breslauer, 1924 r.), któremu będzie towarzyszyć muzyka na żywo w wykonaniu duetu Andruszczenko/Wachowiak oraz debata dotycząca współczesnego antysemityzmu w Polsce, w której wezmą udział prof. Anna Landau-Czajka oraz dr Mikołaj Winiewski. Wydarzenie odbędzie się 17 lipca, o godz. 19.00.
 
Film „Miasto bez Żydów” („Die Stadt ohne Juden”) w reżyserii Hansa Karla Breslauer’a z 1924 roku, kręcony w nurcie ekspresjonizmu austriackiego, powstał na kanwie książki, o tym samym tytule z 1922 roku napisanej przez Hugo Bettauera, dziennikarza, zamordowanego przez austriackich nacjonalistów w 1925 roku.
 
Bettauer opisywał wymyśloną przez siebie sytuację wypędzenia z Austrii wszystkich Żydów. Czysty rasowo Wiedeń okazał się jednak miastem martwym, pozbawionym życia kulturalnego, z gospodarką w kryzysie. Książka zdobyła ogromną popularność. Sam autor został w 1925 roku zastrzelony przez młodego nazistę, Ottona Rothstocka, chcącego ocalić kulturę niemiecką przed „degeneracją”. Rothstocka okrzyknięto bohaterem i choć uznano go za winnego zabójstwa, wkrótce uwolniono.
 
W 1924 roku książka została przetłumaczona na język polski przez polskiego Ormianina Ignacego Nikorowicza i wydana przez wydawnictwo Renesance. W tym samym roku austriacki reżyser Hans Karl Bresrauer stworzył film. Jego premiera odbyła się 25 lipca 1924 w Wiedniu. Film cieszył się dużą popularnością, był pokazywany m.in. w Berlinie (premiera w 1926 roku) i w Nowym Jorku (premiera w 1928). Częściowo odbiegał od treści książki, przez co stracił nawiązania do świata rzeczywistego (akcja książki rozgrywa się w Wiedniu, a filmu w fikcyjnym mieście). Większość odstępstw od oryginału była efektem próby zmniejszenie politycznego charakteru filmu (chciano uniknąć problemów z cenzurą), mimo to niektórym pokazom towarzyszyły zamieszki inicjowane przez narodowych socjalistów.
 
Ostatni pokaz odbył się w 1933 roku w Amsterdam Theater Carré jako protest przeciwko dojściu do władzy NSDAP. Od 1933 roku w Niemczech film był zakazany. W 1991 roku w Nederlands Filmmuseum została znaleziona kopia. Bundesarchiv z Koblencji we współpracy z Filmarchiv Austria przeprowadziły jej renowację i w 2008 roku udostępniły film widzom.
 
Warszawskiemu pokazowi będzie towarzyszyła muzyka improwizowana przez duet Oliwiera Andruszczenko i Mateusza Wachowiaka.
 
Wydarzenie zakończy dyskusja dotycząca współczesnego polskiego antysemityzmu.
W debacie wezmą udział prof. Anna Landau-Czajka, dr Mikołaj Winiewski oraz Marta Duch-Dyngosz. Spotkanie poprowadzi nasz kolega redakcyjny Jarosław Ziółkowski (Magazyn „Kontakt”).
 
Prof. Anna Landau-Czajka, socjolożka, pracowniczka Instytut Historii PAN, autorka książek „W jednym stali domu… Koncepcje rozwiązania kwestii żydowskiej w publicystyce polskiej lat 1933–1939” (Warszawa 1998) oraz „Syn będzie Lech… Asymilacja Żydów w Polsce międzywojennej” (Warszawa 2006).
dr Mikołaj Winiewski, psycholog, pracownik Centrum Badań nad Uprzedzeniami UW, współautor raportu „Mowa nienawiści. Raport z badań sondażowych” przygotowanego na zlecenie Fundacji im. Stefana Batorego.
 
Miasto bez Żydów (1924), reż. H. K. Breslauer
czwartek, 17 lipca 2014, godz. 19:00
Kino Praha, Jagiellońska 26, Warszawa
Bilety w cenie 8 PLN są dostępne w Kinie Praha.
Podczas pokazu w kinowym kąciku zabaw zapewniamy opiekę nad dziećmi.