Z historii Sierpnia ’80 można wypreparować przepis na sukces strajku: transparentność, realizm polityczny, umiejętny dobór i gradacja postulatów, nieustępliwość, a jeśli obrona praworządności – to tylko w połączeniu z jej konkretnym zastosowaniem.

Myślę, że Jan Paweł II rozumiał i popierał Konstytucję z 1997 roku. Tylko że to jest konstytucja w rozumieniu nowoczesnym. To dokument, który może się zmieniać. A Chrystus ma być konstytucją w znaczeniu trwalszym niż prawo. Chrześcijaństwo nie jest religią prawa, tylko człowieka.

Konkordat w Polsce wprowadzono w bardzo wątpliwych okolicznościach. Celem nie powinno być jednak jego zerwanie, ale znacznie bardziej rygorystyczne przestrzeganie.

Uważał, że ograniczenia nie służą demokracji niezależnie od tego, czy przybierają formę komunistycznej monopartii, dyktatu liberalnej myśli gospodarczej, progów wyborczych czy restrykcyjnego prawa karnego. Jego myśl pozostaje niewygodna dla niemal wszystkich stron sporu o Polskę.

Niedofinansowanie, rozproszona odpowiedzialność, przestarzałe metody. Reforma ochrony zdrowia musi mieć charakter wielopłaszczyznowy; skończył się czas prostych recept.

Rozmawiając o odzyskaniu niepodległości, zupełnie zapominamy, że pierwszy rząd II Rzeczypospolitej ogłosił i zaczął realizować niezwykle progresywny program społeczny. Pomimo gospodarczego krachu bardziej dbał o robotników i bezrobotnych niż o przedsiębiorców. Być może półtora roku później właśnie to uratowało Polskę przed bolszewicką agresją?

Ze spuścizny Tadeusza Mazowieckiego z okresu III Rzeczypospolitej wyłania się obraz człowieka raczej przygnębionego złożonością rzeczywistości i zaniepokojonego jej kształtem niż prezentującego postawę triumfalistyczną.

Tydzień między 9 a 16 grudnia 1922 był decydujący dla młodej Niepodległej. Ostatecznie zburzył możliwości współpracy ponad podziałami, utrwalił wąską koncepcję narodu polskiego i utorował drogę ku dyktaturze.

Sędziowie Trybunału umieli odważnie i wbrew schematom upominać się o prawa socjalne obywateli, rozwijając „socjaldemokratyczną” interpretację obowiązującej konstytucji. To jedna z większych zasług TK, o której zapominają często nawet jego piewcy. Warto więc przypomnieć kilka przełomowych prospołecznych orzeczeń tego sądu.

Niestety elity polityczne i prawnicze w dużym stopniu nie zrozumiały przesłania protestów lipcowych. Zignorowały największy od 1989 roku przejaw podmiotowości suwerena występującego w obronie swoich praw. Dziś przy okazji nowej fali protestów trzeba przede wszystkim zadbać o to, aby poza sprzeciwem formułowały one pozytywne, demokratyczne postulaty.

Dzieje portugalskiego „Nowego Państwa”, najdłuższej dwudziestowiecznej niekomunistycznej dyktatury w Europie, powinny być dziś wielkim sygnałem ostrzegawczym dla Polaków. A zwłaszcza polskich katolików.

Nie twierdzę, że katolicy powinni zupełnie powstrzymać się od wpływu na system prawny. Bo dlaczego forsowanie poglądów jawnie ateistycznych miałoby być bardziej dopuszczalne? Chodzi mi o to, aby oddziaływanie poprzez prawo nie było jedynym sposobem wprowadzania chrześcijańskiej moralności.

Zmieniamy ten szalony romantyczny i nacjonalistyczny paradygmat naszego patriotyzmu, który zawsze był przeciw czemuś. Nasz patriotyzm jest za! Za konstytucją!

To państwo było – może to właściwe słowo – oswojone. Było dyktaturą, oczywiście, tylko że dla bardzo wielu ludzi to nie była nowość. Przed wojną sanacja, o czym często zapominamy, to też była dyktatura, o czasach okupacji nie wspominając. Mało kto w PRL pamiętał demokrację.

Obecna władza w Polsce programowo odrzuca zasadę legalizmu, która mówi o bezwzględnym związaniu rządzących prawem. Skarży się, że prawo krępuje jej działania. Dla własnego bezpieczeństwa musimy zrobić wszystko, aby państwo prawa przetrwało.

Największą pokusę władzy nazywam „kuszeniem dobrem”. Mechanizm jest bardzo perfidny. Zaczynasz mieć wrażenie, że wiesz, co jest dobre dla obywateli. I masz chęć, żeby trochę „pójść po bandzie”, nieco nagiąć procedury. Jeśli masz gotowe rozwiązanie, to po co tracić czas na konsultacje resortowe i społeczne? Ty wiesz.

Media publiczne przez kilka dni bardzo mocno eksponowały obchody sześdziesiątej rocznicy węgierskiego powstania antykomunistycznego 1956 roku. I słusznie, to niezwykle doniosłe wydarzenie. Szkoda tylko, że przy okazji zapomniano, że dokładnie w tym samym czasie zmienił się ustrój w Polsce. Ale to wydarzenie bardzo niewygodne.

Oczywiście nie jestem zwolennikiem państwa nieskutecznego, ale z szeregu działań ustawodawczych naszego rządu wyłania się wizja państwa nie tyle skutecznego, co omnipotentnego i wszystkowiedzącego. Nowa władza w gruncie rzeczy mówi nam: sami sobie nie poradzicie, my lepiej od was wiemy, jak ułożyć wam życie.

Rozbieżności między treścią norm konstytucyjnych a praktyką sprawowania władzy urosły w Polsce niemal do rangi zwyczaju. Rzecz jasna: niepisanego.

Interes publiczny może być ważniejszy od prywatnego. Pewność sytuacji prawnej powinna obejmować nie tylko „dekretowców”, a państwo powinno bronić przede wszystkim praw lokatorów. To tylko niektóre z tez wyroku Trybunału Konstytucyjnego w sprawie reprywatyzacji. Wyroku, który zmienia wiele. I utwierdza w przekonaniu, że Trybunał jest nam potrzebny jak mało która publiczna instytucja.

Sędzia to człowiek, któremu płacimy za to, aby był odważny. Aby umiał się postawić, pójść wbrew schematom. W naszych sądach panuje jednak „legalizm biurokratyczny”.

Instytucja Naczelnika łączyła się w polskiej tradycji z pełną odpowiedzialnością, tymczasowością i demokratyzmem. Używanie tego określenia do funkcji, jaką pełni dziś w obozie władzy Jarosław Kaczyński, jest więc historycznym przekłamaniem i szkodliwym nadużyciem.

Sobotnia manifestacja KOD udowodniła nie tylko, że udało mu się złapać „drugi oddech”, ale też że otwiera się on na postulaty spoza typowo liberalno–demokratycznej agendy. To szansa, której lewica i aktywiści społeczni nie powinni lekceważyć.  

Coraz bardziej czujemy deficyt całościowej wizji: do czego to wszystko ma tak naprawdę zmierzać? Potrzeba wytyczenia nowych celów. Nie wytyczy ich pokolenie „wyrosłe na styropianie”. Nie dokonał tego też Tusk, choć coraz mocniej widział taką potrzebę.

Tusk szedł do władzy z przekonaniem, że jest bezpośrednim kontynuatorem rządów, które „wprowadzały nas do Europy”, przystosowując poszczególne dziedziny działania państwa do jego zachodniej, liberalnej wizji. Kryzys 2008 roku pokazał, że wyzwanie, przed którym stał, było znacznie trudniejsze i wymagało zupełnie innych środków i koncepcji.

Prezentujemy Państwu "złotą dwunastkę" tekstów opublikowanych przez nas w mijającym roku. Są wśród nich krótkie felietony, rozbudowane eseje, reportaż i zapis debaty. Dotykają tematów tak różnych jak napływ uchodźców, kryzys uniwersytetu, teologiczne rozumienie biedy, nowe zjawiska w naszej muzyce i literaturze czy pytania o przyszłość państwa prawa. Wszystkie cieszyły się Waszym uznaniem i są ważne dla tożsamości naszego pisma.

Wyższość prawa nad polityką i pozycja sądów konstytucyjnych to wielkie osiągnięcie powojennej Europy. Zatrważająco szybko o tym zapominamy i pozwalamy, aby je kwestionowano.

Ostatni rok to także rok wielu świetnych, inteligentnych a nieraz i zabawnych ilustracji zdobiących kolejne wydania naszego dwutygodnika. Zapraszamy do podziwiania sylwestrowego kolażu, który pokazuje zarówno różnorodność stylów naszych ilustratorów, jak i, pośrednio, różnorodność tematów podejmowanych na naszych łamach!

Kończy się trudny rok dla naszego kraju, kontynentu, globu i Kościoła. Rok wielu prób, z których niekoniecznie wychodziliśmy obronną ręką. Proponujemy Państwu nasz subiektywny przegląd tekstów i wywiadów, które ukazywały się przez ostatnie 12 miesięcy w naszym piśmie.

Na procesie Eichmanna mówili tylko o tym, że hitlerowcy zabijali. W jaki sposób, ilu i gdzie. Ale przecież myśmy żyli w tym piekle tyle czasu, nim żeśmy umierali! Jeden żył rok, drugi żył miesiąc, trzeci żył trzy lata, a jeszcze inny, jak ja, żył całe pięć i pół roku. O tym muszę opowiadać.

Taki rok jak ten w polskiej polityce zdarza się raz na dekady. Na wiosnę wybraliśmy nową głowę państwa, wczoraj zmienialiśmy parlament i najprawdopodobniej cały układ rządzący, w międzyczasie w ogniu sporów odchodzący Sejm wybrał nowego rzecznika naszych praw. Tymczasem niemal niezauważenie przeszedł dokonany tydzień temu wybór pięciu sędziów Trybunału Konstytucyjnego. Ludzi, którzy – bez cienia przesady – mają władzę...

Nie ma zainteresowania zawodem, bo płace są bardzo niskie i od lat nie robi się nic, by sytuacja uległa zmianie. Środowisko pielęgniarek i położnych dostrzega ten dramat, bo spotyka się z pacjentami, pracuje, i widzi od lat, że jest nas za mało.

„Rzeczpospolita Polska jest dobrem wspólnym wszystkich obywateli”, „Rzeczpospolita Polska realizuje zasady sprawiedliwości społecznej”, „Solidarność, dialog i współpraca partnerów społecznych” to jedne z trzech filarów „społecznej gospodarki rynkowej”, na której opiera się nasz ustrój gospodarczy, a państwo ma obowiązek rozwijać budownictwo socjalne. Te i wiele więcej zapisów przeczytamy w naszej konstytucji,...

Po trzech tygodniach zabiegów organizacyjnych, akcji medialnych i informacyjnych nadszedł wreszcie dzień decyzji. Parlament Studentów zebrał się wczoraj, aby poprzeć lub odrzucić projekt nowego Regulaminu Studiowania na UW. Niestety studenccy posłowie nie tylko przyjęli nowy Regulamin, ale nawet nie dopuścili do dyskusji nad nim, oraz odrzucili wniosek o referendum w tej sprawie.

Na facebookowe wydarzenie zapisało się ponad 2,1 tys. studentów. Na posiedzenie Parlamentu Studentów przyszło ponad stu. Wystarczająco wielu, aby doprowadzić do największego od dawna studenckiego fermentu na Uniwersytecie Warszawskim. Projekt niekorzystnej dla studentów nowelizacji Regulaminu Studiowania ujawnił potencjał, jaki drzemie w samorządności i oddolnej organizacji. Pytanie tylko, czy instytucje samorządowe będą miały odwagę go...

Serdecznie zapraszamy na kolejne spotkanie z cyklu „Kawa i czasopisma”, którego bohaterem będzie redakcja pisma „Magazyn Kontakt”. W ramach naszego spotkania przeprowadzimy dwie rozmowy. Pierwsza z nich dotyczyć będzie samego pisma i aktualnie konstruowanego nowego numeru. Miszę Tomaszewskiego spytamy o to, jak redakcja magazynu postrzega swoją rolę w budowaniu środowiska czasopism ideowo wyrazistych, wrażliwych społecznie. Co...

Franciszek domaga się nie tylko wsparcia dla potrzebujących, lecz także stworzenia warunków, w których będą oni mogli stać się aktorami, nie zaś jedynie widzami, procesu swojego wyzwolenia.

Nie jest tak, że faktyczna, efektywna suwerenność wszystkich państw spada jednocześnie. Z nią jest trochę tak jak z litrem wody, który trzeba rozlać do ograniczonej liczby szklanek: jej poziom w poszczególnych naczyniach może się zmieniać, ale nie rozlewa się poza ich obręb. Jeśli porównać suwerenność Grecji dzisiaj i dwadzieścia lat temu, to widać, że jest ona dużo bardziej ograniczona. Ale gdyby porównać...

„Dzisiaj środowisko akademickie budzi się z głębokiego snu, w jakim było pogrążone. Już w niego nie zapadnie”. Tymi słowami Aleksander Temkin, inicjator Komitetu Kryzysowego Humanistyki Polskiej, rozpoczął wprowadzające wystąpienie podczas Kongresu Komitetu, który odbył się 3 lutego w siedzibie Fundacji Batorego w Warszawie. Podczas całego dnia debat poruszono wiele kwestii kluczowych dla przetrwania polskich instytutów naukowych i ich...

Internetowe wydanie Magazynu „Kontakt” przechodzi swoją małą rewolucję. Odmładza się skład redakcji. Zmieniamy układ graficzny strony. Wydania ukazywać się będą co drugi poniedziałek i będą obszerniejsze niż dotychczas. Ufamy też, że ich treść będzie jeszcze bogatsza i ciekawsza. Chcemy pracować na Wasze zaufanie!

W Polsce rozwinął się dyskurs na temat rozwiniętej klasy średniej. Służy on zamazywaniu rzeczywistości. Skłaniam się do tego, że nierówności klasowe w naszym kraju zwiększają się. Tymczasem u nas sprowadza się dyskusję do problemu środka, co nam ani o coraz wyższej górze ani o coraz niższym dole nic specjalnego nie mówi.

Aleksander Kwaśniewski spał dzisiaj spokojnie. Przynajmniej tak zadeklarował w wieczornym programie Moniki Olejnik. Jeśli nie przerwiemy tego snu, mogą nas spotkać poważne konsekwencje.

Kluczowa jest tu dla mnie kategoria „słabszego”, czy nawet „najsłabszego”. Musimy cały czas pamiętać o tym, że podstawową funkcją prawa jest właśnie obrona takich osób.

Według Andrzeja Ledera Polacy swoją społeczną rewolucję prześnili. Nawet jeśli tak się ostatecznie stało, to przynajmniej raz byli blisko tego, aby dokonać jej świadomie. W 1794 roku, pod wodzą Tadeusza Kościuszki.

Czytając kolejne rozdziały opowiadania Modzelewskiego można odnieść wrażenie, jakby liczne etapy jego publicznej działalności, które wiążą się nierozerwalnie z kamieniami milowymi w dziejach PRL i III RP, były dla niego chwilami przerwy od właściwej treści jego życia – pracy historyka.

Kiedy przechodziła obok afiszy informujących, iż zamknięcie kina "Femina" dokona się w niedzielę 21 września, pomyślała sobie, że to będzie właśnie „ta ostatnia niedziela”. I zorganizowała dancing.

W brukselskim metrze, czy w parkingach wiedeńskich supermarketów wieczorami rozbrzmiewa muzyka klasyczna. U nas wciąż kojarzy się głównie ze strojami wieczorowymi i wytwornymi salami koncertowymi, do których wstęp utrudniają bilety o cenach często nieosiągalnych dla wielu potencjalnych słuchaczy. Jej popularyzacja i obecność w sferze publicznej ogranicza się do zacinających się ławek grających Chopina...

Nie można mieć za złe, że rynek mediów ewoluuje. Trzeba dbać o to, aby jego nowe produkty były podobnej jakości do tych poprzedniej generacji. I nie zwalać niepowodzeń swoich projektów na "trudne warunki".

Adam Michnik ma prawo nie być skłonnym do krytyki państwa, które w dużej mierze jest owocem działań jego środowiska. Paradoksalna jest jednak jego awersja do myślenia o polityce jako o polu kompleksowej przemiany rzeczywistości.

Należy wystrzegać się politeistycznego podejścia do świętych. Oni mają nam pomagać w drodze do tego, który jest naprawdę święty. A nie koncentrować uwagę na sobie.

Krytyka transformacji zaczyna wchodzić na łamy pism dotychczas przychylnych przemianom i ich architektom, skierowanych do ich beneficjentów, nie przyzwyczajonych do tego rodzaju poglądów.

Na Ukrainie to oligarchowie decydują, kto będzie prezydentem, a u nas Łukaszenka decyduje, kto będzie oligarchą. To zasadnicza różnica.

Kiedy Władimir Putin zasypia wieczorem na Kremlu, zadaje sobie pytanie: co będzie, jeśli imperium się rozpadnie?

Dużo jest w polskim Kościele inicjatyw charytatywnych. Boję się jednak, że nie mamy odpowiedzi na wszystkie problemy społeczne, które spadły na nas po 1989 roku.

Uruchomiona została w tej chwili drastyczna propaganda rosyjska, a oprócz wojsk panoszą się u nas przywiezieni ze wschodu Kozacy i serbscy czetnicy, którzy brali udział w czystkach etnicznych. Są pełni nienawiści narodowej i nie tylko. Mamy powody do obaw.

Jeśli ktoś ma dobre samopoczucie i uważa, że nawracać się powinni wszyscy inni, ale nie on sam, to znaczy, że ma poważny problem. Pan Jezus raczej nie mówił o nawracaniu innych, a tylko o nawracaniu się i głoszeniu Ewangelii.

Polacy używają doniosłych słów, gdy chcą nadać sens jakiemuś wydarzeniu. Taki wzór narracji jest charakterystyczny dla naszej kultury. To zrozumiałe, biorąc pod uwagę nasze mity o tym, czym jest polskość. Polski bohater może wrócić z tarczą lub na tarczy, ale zawsze po boju. Jak powstaniec.

Powszechna dziś forma opowiadania o Powstaniu i walce Żołnierzy Wyklętych, wywołuje u dzisiejszych dwunastolatków dreszczyk zazdrości, że to nie im przyszło żyć w tak ciekawych i bohaterskich czasach. Tę edukację historyczną trzeba zmienić. Z szacunku do ofiar, a także z troski o najmłodszych i dobro wspólne.

Czyż nie jest paradoksem, że o Synu Bożym i Zbawicielu mówimy per „Jezus”, o pierwszym papieżu „Piotr”, a do siebie nawzajem zwracamy się per „Najprzewielebniejsza Ekscelencjo”?

Teraz wszyscy interesują się Ukrainą. Znają nazwiska i cele przywódców opozycji, młodzieżowych liderów Majdanu. To jest ich sukces, ale i polskiej dyplomacji.

Należałoby też podjąć kroki w celu „odbetonowania” sceny politycznej i umożliwienia nowym inicjatywom walki z istniejącymi siłami. W innym przypadku demokracja przedstawicielska zostanie uznana za demokrację fikcyjną.

Piotr Zychowicz twierdzi, że w 1939 roku Polska powinna była sprzymierzyć się z Hitlerem, a Powstanie Warszawskie nie miało sensu. Czy można się z nim zgodzić?

Lech Wałęsa wyrządza szkodę nie tylko sobie, ale przede wszystkim pamięci o Sierpniu i całym ruchu „Solidarności”. Dawno już zresztą zaprzepaszczono szansę, aby stała się ona spoiwem budującym wspólną tożsamość Polaków. Komunał o polskiej niezdolności do pielęgnowania pięknych kart naszej historii okazuje się być wyjątkowo na miejscu.

Taki tekst mógł napisać tylko człowiek żarliwej wiary i wybitny teolog, któremu zdarzyło się, choć wbrew własnej woli, zostać papieżem i posiąść unikalną perspektywę spojrzenia na problemy Kościoła i świata.

Dwa kilometry od mojej wioski stoją rosyjskie czołgi. Nie ma żadnej możliwości przekroczenia granicy. Spotkania między przedstawicielami naszych narodów organizujemy w Armenii, Turcji, czasem nawet w Holandii - opowiada Megi Bibiluri, gruzińska działaczka pozarządowa, pracująca na rzecz pojednania gruzińsko-osetyjskiego.

Oglądam „Człowieka z żelaza”. Nie pierwszy i pewnie nie ostatni raz. Sceneria pierwszorzędna. Świeżo odremontowany fort w warszawskim Parku Żeromskiego. Tynk na ścianach przykrytego szklanym kloszem dziedzińca skrzy się białością.

Zdawałoby się, że z systemu demokratycznego wynikać powinien skromny sposób bycia pochodzącej od ludu władzy. Jednak niektórym ceremoniałom związanym z jej sprawowaniem zdecydowanie bliżej do sfery sacrum, niż profanum.

Pozostaje cieszyć się z faktu, że po latach niemal wyłącznego epatowania narodową martyrologią i niewychodzenia w publicznych dyskusjach i ekspozycjach historycznych poza tematy powstań, wojen i cierpień, tendencja zaczyna się odwracać. Pod auspicjami najwyższych władz pokazywane są te rozdziały naszej historii, które, mimo że nie cechowały się dużym natężeniem ułańskich szarż, odcisnęły wyraźne piętno na dalszych losach...

Istnieje poważne ryzyko, że uczniowi, który w pocie czoła wkuje do klasówki daty wszystkich bitew i traktatów, których stroną była siedemnastowieczna Rzeczpospolita, umknie fakt, że w ich wyniku jej populacja zmniejszyła się o około 40%.

Czy Margaret Thatcher jest chlubnym wyjątkiem od reguły? Czy czasy, w których ludzie tacy jak ona (niezależnie od tego, czy zgadzamy się z jej polityką) mogli dojść do władzy, rozpłynęły się całkiem w PRowej magmie? A może jednak w demokratycznej polityce wciąż można „robić coś, a nie tylko być kimś” i, idąc na minimalne ustępstwa, wygrywać wybory? Zaraz, ale czy nie od niewielkich ustępstw zaczynał...