Z jednej strony stoi ksiądz Krzyż, który wzywa nas do wyrzeczeń i przestrzega przed pychą. Z drugiej – ksiądz Radość, który zwraca uwagę, że życie samo w sobie jest pełne umartwień i nie trzeba dodatkowo ich szukać.

Nie wiemy, kim jest. Może siedzi tuż obok i widzi, jak zachowujemy się wobec zła w Kościele, przemocy seksualnej, innych krzywd. Może koleżanka z biura to Tośka, a może mogłaby opowiedzieć własną historię o drodze od krzywdy do wolności.

Czynna miłość to miłość w świecie. Wcielona, a nie istniejąca tylko w świecie idei. Podatna na zranienie i odrzucenie. Obarczona ryzykiem, że źle wybierze, że się wypaczy, że sama będzie ranić i odrzucać. Narażona na kłamstwa – także te opowiadane samym sobie.

Podzielam marzenie o publicznej edukacji, która będzie otwarta na wszystkich. Jednak szkoły są bardzo często miejscami pełnymi przemocy, wykluczenia i ucisku i nie zmieni się to poprzez stanowcze ograniczenie opcji edukacji poza szkołą.

Świadomość powszechności przemocy wobec osób z grup nieuprzywilejowanych nie może służyć chrześcijanom do umniejszania skali problemów w naszych instytucjach. Przeciwnie – to właśnie w instytucjach powołujących się na Ewangelię prawa „braci najmniejszych” powinny być świętością.

Od widzów zależy, którą płaszczyznę przeżywania śmierci Jana Pawła II uznają za bliską sobie: śmierć Karola Wojtyły, ciężko chorego 85-latka, czy śmierć Jana Pawła II, papieża w dwudziestym siódmym roku pontyfikatu.

Niewygodnie mi teraz wierzyć w Ewangelię. Latami powtarzałam z zachwytem za księdzem Zieją: „Nie zabijaj nigdy nikogo”. Czy dzisiaj umiem całym sercem to wyznawać? Zauważam, że nie wiem. Chcę jednak wierzyć w Ewangelię.

Jak teologia drugiej połowy XX wieku mogła pominąć skandal wykorzystywania seksualnego i ukrywania tegoż w Kościele? Gdzie była teologia pokrzywdzonych? Potrzebna jest nam nie tylko „teologia po Auschwitz”, ale i „teologia po gwałtach”.

Chcę przejść wzdłuż granic stanu wyjątkowego, by być tam, na miejscu i świadomie przekazać, że patrzę na ręce tym, którzy krzywdzą potrzebujących ludzi, patrzę i ja-Polka, się na to nie zgadzam.

Czy i jakich zabiegów erystycznych dokonujemy, by czuć się dobrze, kiedy wiemy już, że inni czują się źle i że ci inni wcale nie różnią się od nas niczym prócz tego, gdzie się urodzili? Pragnienie posiadania więcej może oddalać nas od doświadczenia większości braci i sióstr.

Znajomość nauki Kościoła nie jest jeszcze życiem. Jezus wielokrotnie odnosi abstrakcyjne normy do konkretu i pokazuje, w jaki sposób mają one służyć człowiekowi, a nie samym sobie. Społeczności – a nie budowaniu poczucia moralnej wyższości danej osoby czy grupy.

Pamiętacie Adama, kryjącego się przed Bogiem, i niewidomego żebraka spod Jerycha, wrzeszczącego tak, by Jezus zwrócił na niego uwagę? Zachęcałam Was, by być jak ten drugi, by nie ukrywać się przed Światłem, lecz by pozwalać mu oświetlać nasze życie ze wszystkimi jego słabościami.

Bóg już nas zbawia, zaprowadza swoje Królowanie, nawet jeśli z zewnątrz wydaje się, że wygrywa zło i brak miłości. Warto wciąż pamiętać, że tym, co sprawia, że z mąki wyrasta ciasto na chleb, jest niepozorny i „nieczysty” zakwas, a nie coś cieszącego się wielkim ludzkim uznaniem.

Mieli wiarę, że warto pokazać chorobę i słabość. Że warto robić raban, powodować dyskomfort otoczenia. Że człowiek cierpiący, pozbawiony wzroku czy możliwości poruszania się, nie jest skazany na swój los, i że warto podejmować działanie, które ten stan ugłośni i pozwoli uleczyć.

Słuchając skrawków Ewangelii na niedzielnej liturgii, możemy nie dość wyraźnie widzieć, jak uzdrowienia przeplatają się z nauczaniem – i że nie są tylko czymś przy okazji, ale sednem misji Jezusa.

Prawdziwe, naturalne światło służy nie tylko do oświetlania. Daje także ciepło i zapewnia wzrost. W ciemności nie tylko nie widać i jest niebezpiecznie. Jest także zimno i nie ma możliwości rozwoju. Dlaczego zatem według Jana „ludzie umiłowali bardziej ciemność aniżeli światło”?

Nie jest to naturalny stan człowieka. Opowieść o ciemności, opowieść o grzechu w Edenie powinny nas zaskakiwać, oburzać, dziwić. Tymczasem przywykliśmy do przekonania, że żyjemy w ciemności i sami jesteśmy ciemni.

Jeśli jako chrześcijanie, duchowni, biskupi chcecie przepraszać za krzywdy, za innych – róbcie to. Ważniejsze jest jednak, czy widzicie i słyszycie ofiary, czy działacie na ich rzecz. I czy robicie, co możliwe, by nikt więcej nie cierpiał z powodu przemocy seksualnej w Kościele.

Często mówi się o osobach, które odchodzą z Kościoła z powodu afer i hipokryzji chrześcijan. Jest jednak spora grupa osób, które nigdy nie czuły się w nim bezpiecznie, bo ciągle toleruje się tam postawy ekskluzywne i przemoc – większą czy mniejszą, świadomą czy nawet nieświadomą.